Πέμπτη 23 Ιουνίου 2016

Η Τριλογία του πολέμου. Δημήτρης Γληνός

Οι μονόλογοι του ερημίτη της Σαντορίνης

Το χρεός του σημερινού ανθρώπου να καθορίσει τις ιδέες του
Η εθνικιστική άποψη


Όλη η ανθρώπινη ιστορία μας δείχνει, πώς ο άνθρωπος αγωνίζεται για τη συντήρηση της ζωής. Η θεωρία αυτή αρνιέται τον άνθρωπο στο καλύτερο μέρος του εαυτού του, στις πιο ευγενικές τάσεις του και θέλει να εξιδανικεύσει και να δικαιώσει εκείνο, που αντιμάχεται ολότελα στο βασικό του ορμέμφυτο, στη διατήρηση και καλυτέρευση της ζωής.
Πολιτισμός σημαίνει τη ρύθμιση των ενστίχτων με τέτοιο τρόπο, που και αυτά τα ανταγωνιστικά ένστιχτα να εξυψώνουνε τη ζωή. Και υπάρχουνε τόσες μορφές ευγενικού ανταγωνισμού και αυτοθυσίας ακόμη στην υπηρεσία της εξύψωσης του πολιτισμού και όχι της εξόντωσης της ζωής, σε όλα τα επίπεδα της ειρηνικής διαβίωσης, όπου δε θα λείψει ποτέ από τον άνθρωπο η ευκαιρία να καλλιεργεί την αρετή, την παλληκαριά, την αυτοθυσία ωφελώντας τους συνανθρώπους του και όχι σφάζοντάς τους. Η θεωρία αυτή είναι άρνηση του ανθρωπισμού, δικαίωση της βαρβαρότητας. Γι’ αυτό κι εκείνοι ακόμα που παρορμούν τους λαούς στον πόλεμο, με την εξιδανίκευση του πολέμου, ωστόσο αισθάνονται την ανάγκη να μιλάνε και για την ειρήνη, να εξυμνούνε και την ειρήνη, να λένε πως ετοιμάζονται για τον πόλεμο για να εξασφαλίσουνε την ειρήνη.
Γληνός Η τριλογία του πολέμουΌπου αν αυτά τα κηρύγματα δεν είναι καθαρή υποκρισία, είναι μια άρνηση της θεωρίας τους για τον πόλεμο, μια αντίφαση, που δείχνει πόσο βασικά είναι λανθασμένη η θεωρία τους.
Η εξιδανικευτική άποψη του πολέμου βρίσκεται σε ριζική αντίθεση με την ηθική συνείδηση των ανθρώπων. Έχει πέραση σε στιγμές που άλλα αίτια, οικονομικά προπάντων, δημιουργούνε καταχτητική διάθεση, ιμπεριαλιστική εξόρμηση, όπως γίνεται σήμερα στην Ιταλία και στη Γερμανία και στην Ιαπωνία. Χρησιμοποιεί κι’ εκμεταλλεύεται την ορμή των νέων για δράση, για επιβολή, για νίκη και τους σπρώχνει προς το πολεμικό ιδανικό. Η βάση της όμως είναι στενή. Δεν πείθει τις πλατιές μάζες, ούτε τους ώριμους άντρες. Πολύ πλατύτερη βάση και ιστορική δικαίωση έχει η εθνικιστική άποψη του πολέμου.
Όσοι την εκπροσωπούνε, δέχονται τον πόλεμο σαν κάτι αιώνιο συνυφασμένο με τη ζωή, σαν κάτι αναγκαίο και του δίνουν μιαν αιτιολογία, που ανταποκρίνεται σ’ ένα ομαδικό συναίσθημα πολύ δυνατό, στην αγάπη της πατρίδας.
Το συναίσθημα αυτό είναι αλήθεια μια πραγματικότητα ιστορική, ένα φαινόμενο κοινωνικό με μακρόχρονη ιστορία. Από τον καιρό που διαμορφώθηκε η πρωτόγονη ομάδα, η πατριαρχική γενιά, η φυλή, στηριγμένη σε αιματοσυγγένεια, σε τοπική συμβίωση και προπάντων σε κοινή πηγή ζωής, δηλαδή σε μιαν οικονομική ενότητα, είτε δάσος ήταν αυτό, είτε κοινό κοπάδι και βοσκή, είτε γη καλλιεργημένη, είτε συνοικισμός και αργότερα μια πολιτεία, μια συμβιωτική γενικά κοινότητα, με κοινά οικονομικά συμφέροντα και με κοινό οργανωτικό και πνευματικό εποικοδόμημα εκφρασμένο σε κοινή λατρεία, σε κοινούς θεούς, σε κοινή ιδεολογία, σε μιαν ομαδική συνείδηση και από τον καιρό που η συμβιωτική αυτή κοινότητα βρέθηκε σε αντίθεση με άλλες κοινότητες, αντίθεση, που η βασική αιτία της ήταν η κτήση και η νομή των υλικών αγαθών, από τότες ο πόλεμος γίνεται σταθερό φαινόμενο κοινωνικό.
Η συμβιωτική κοινότητα, με την αλλαγή του τρόπου της ζωής, με την αλλαγή των μέσων που παράγουν τα υλικά αγαθά, αλλάζει μορφή, από κυνηγετική και νομαδική φυλή, γίνεται γεωργικοποιμενικός συνοικισμός μόνιμα καθιερωμένος σε ορισμένη εδαφική περιοχή και φτάνει να γίνει πολιτεία περιτειχισμένη με μια έκταση γη τριγύρω της, με τα χωράφια και τις βοσκές, ή και με συνθετότερη οικονομία εμποροβιοτεχνική. Και τότες διαμορφώνεται στη συνείδηση των ανθρώπων η έννοια της πατρίδας, της πατρικής γης, της ιερής μητέρας και υψώνεται το σύνθημα: «Εις οιωνός άριστος, αμύνεσθε περί πατρίς».
Μα η αγάπη της πατρίδας δεν έχει μόνο αυτό το περιεχόμενο το αμυντικό, πλαταίνετε μαζί με την οικονομική επέκταση σε καταχτητικό ιδανικό. Όταν η στενή πατρίδα γίνεται κράτος, γίνεται imperium, περιλαμβάνει στα μέσα της και την υποδούλωση άλλων λαών με τον πόλεμο.
Με οικονομική βάση τη δουλοκτησία, δημιουργείται η αρχαία πόλη, το άστυ (η Αθήνα, η Σπάρτη), η πατρίδα που είναι: «μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιότερο, σεμνότερο και αγιώτερον». Μα συνάμα δημιουργείται και το κράτος των Αθηνών και της Σπάρτης, και το περσικό κράτος και το κράτος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των διαδόχων του και το ρωμαϊκό imperium. Αργότερα στο μεσαίωνα, με βάση τη φεουδαρχική οικονομία, δημιουργούνται νέες πατρίδες, μα και τα φεουδαρχικά ιμπεριαλιστικά κράτη του Καρόλου του Μεγάλου, το άγιο γερμανικό κράτος, τα κράτη των Λουδοβίκων και Αψβούργων και των αγίων Τσάρων της Ρωσίας.
Γληνός-Βάρναλης
Γληνός-Βάρναλης
Και στους νεότερους χρόνους και προπάντων στο δέκατο ένατο αιώνα, που η αστική οικονομία έχει για επακόλουθο στο οργανωτικό και πνευματικό οικοδόμημα τη διαμόρφωση μιας νέας συμβιωτικής ολότητας, του έθνους και του εθνικού κράτους, το ιδανικό του έθνους, της εθνικής ολότητας, της εθνικής ανεξαρτησίας και αυτοτέλειας, της εθνικής τιμής, της εθνικής επιβολής, της εθνικής επικράτησης παίρνει μια τεράστια ψυχοκινητική δύναμη, κυριαρχεί μπορεί να πει κανείς απόλυτα σε πλατύτατες λαϊκές μάζες και δίνει στον πόλεμο, είτε με τη μορφή του απελευθερωτικού και του αμυντικού πολέμου, είτε με τη μορφή και του καταχτητικού πολέμου, μιαν αφετηρία μ’ εξαιρετική δυναμικότητα. Με ιδεολογική βάση την εθνική πατρίδα, γίνονται οι περισσότεροι απελευθερωτικοί και καταχτητικοί πόλεμοι των τεσσάρων τελευταίων αιώνων.
Μα τι είναι το έθνος;
Το έθνος είναι η ολότητα των ανθρώπων που έχουνε κοινή βιολογική καταγωγή, υποθετική ή πραγματική συγγένεια αίματος, να πούμε, και συνείδηση αυτής της συγγένειας, που έχουνε κοινή ιστορία και ιστορική Γληνόςσυνείδηση και κοινά γνωρίσματα πολιτισμού και μέσα σ’ αυτά, τις περισσότερες φορές, κοινή γλώσσα και θρησκεία και κοινή περιοχή γης. Αυτή η συνειδητή ολότητα, το έθνος, υψώνεται τώρα σε μιαν αξία απόλυτη, που διαποτίζει και καθαγιάζει κάθε φανέρωμα της ομαδικής ζωής, παίρνει τη θέση και τη δύναμη μιας νέας θεότητας. Ο εθνικισμός αντικατασταίνει την ψυχοκινητική δύναμη της θρησκείας και δημιουργείται ένας εθνικός μυστικισμός, αντίστοιχος με το θρησκευτικό.
Τα οικονομικά αίτια, που σφυρηλατούν την εθνική ενότητα, ο οικονομικός εθνικισμός, σα βάση για την κατάχτηση μιας εσωτερικής αγοράς ή την αφετηρία για το άνοιγμα ξένων αγορών, αν και δεν παρουσιάζεται στο προσκήνιο, ενεργεί έντονα και προβάλλει και εξυψώνει τα συνειδητά στοιχεία της βιολογικής συγγένειας, της κοινής ιστορίας, του κοινού πολιτισμού, της κοινής συνείδησης.
Ό,τι είναι εθνικό, είναι άγιο. Άρα και ο εθνικός πόλεμος, που με τη γενική στρατολογία και σήμερα μάλιστα με την εκούσια ή ακούσια συμμετοχή στον πόλεμο όλου του πληθυσμού και του μάχιμου και του άμαχου αγγίζει ως τα βάθη, συνεπαίρνει, αναταράζει, συγκλονίζει την ύπαρξη όλων των ανθρώπων, από την κούνια του μωρού ως το κρεββάτι των ασπρομάλληδων γέρων και των αρρώστων απόμαχων της ζωής και σκεπάζει τον εσωτερικό ανταγωνισμό των κοινωνικών τάξεων, τονίζοντας στο έπακρο τον εξωτερικό ανταγωνισμό προς τα άλλα έθνη, που κατ’ αρχήν είνε εχτροί και υποψήφιοι για οικονομική εκμετάλλεψη ή οικονομικοί αντίπαλοι. Γι’ αυτό και βρίσκεται σήμερα ο εθνικός μυστικισμός στο αποκορύφωμά του.
Τα Έθνη, λένε, σαν απόλυτες αξίες, είναι και αιώνιες, υψώνονται απάνω από τους τόπους και τους καιρούς και Η τριλογία του πολέμουλησμονιέται η ιστορική δημιουργία τους και η ιστορική τους σχετικότητα. Το έθνος και το εθνικό κράτος, με τη σημερινή του μορφή, σα συγκέντρωση τοπική, συγκέντρωση οικονομική και συγκέντρωση οργανωτική, πνευματική, ιδεολογική και ηθική, σαν πυρήνας πολιτισμού, το «εθνικού πολιτισμού», σαν ακτινοβολία οικονομική και πνευματική, παρουσιάζεται σαν κάτι αιώνιο και το όργανο για τη διαμόρφωσή του, τη συντήρησή του, την ανάπτυξη και την ακτινοβολία του, είναι ο πόλεμος σαν ultima ratio.
Έτσι o πόλεμος έχει για πηγή του, βασική αιτία και δικαίωσή του το έθνος. Για το έθνος πρέπει να θυσιάζουν οι πολίτες τα πάντα και αυτή τη ζωή τους και δεν είναι καλύτερος θάνατος, παρά ο θάνατος για την πατρίδα, το υψηλότερο ιδανικό. O πόλεμος για την πατρίδα, με οποιαδήποτε μορφή, είναι ο «αληθινός πόλεμος», der wahrirafte Krieg, που είπε o Φίχτε σε στιγμή πατριωτικής έξαρσης και απελευθερωτικού οργασμού της γερμανικής πατρίδας ο άγιος πόλεμος.
Ο πρώτος και ο έσχατος λόγος του πολέμου είναι η σωτηρία της πατρίδας, η τιμή και η δόξα της πατρίδας, η ακτινοβολία της πατρίδας. Ωστόσο η ιστορική πραγματικότητα αναιρεί ριζικά και τούτη τη θεωρία. Γιατί αν ο πρώτος και ο έσχατος λόγος του πολέμου είναι η εθνική ανεξαρτησία, η εθνική αυτοτέλεια και αυτοκυριαρχία και images (4)η ανώτερη ανάπτυξη του έθνους και του εθνικού πολιτισμού μέσα στα σύνορα της πατρίδας, θα έπρεπε πρώτα – πρώτα να μην υπάρχουνε πόλεμοι πριν να υπάρχουν έθνη και έπειτα θα έπρεπε, από τη στιγμή που πετυχαίνουν οι «εθνικοί σκοποί», να λείπει κάθε αιτία για πόλεμο και θα έπρεπε ακόμη παράλληλα με την αγάπη της πατρίδας να προβαίνει και το μεγάλωμα του γενικού σεβασμού της εθνικής ιδέας, ο σεβασμός στις πατρίδες των άλλων.
Και αν ακόμη ο εθνικισμός θα μπορούσε να χρησιμέψει για να εξηγήσει τον εσωτερικόν ιμπεριαλισμό, την απορροφητική τάση, που δείχνουν όλα τα εθνικά κράτη να θέλουν να αφομοιώσουν ολότελα κάθε μειονότητα αλλοεθνή που βρίσκεται μέσα στα σύνορό τους, παραμένει όμως αδιανόητη και ανεξήγητη, από εθνική αφετηρία, η ιδέα του καταχτητικού πολέμου. Ο καταχτητικός πόλεμος, με οποιαδήποτε μορφή, ξεπερνάει αμέσως την αιτιότητα του εθνικού πολέμου, την αναιρεί ριζικά και δείχνει, πως πέρα από την ιδέα της εθνικής πατρίδας βρίσκονται τ’ αληθινά αίτια των πολέμων.
Με την εθνική αιτιότητα του πολέμου παρουσιάζονται σαν αδικαιολόγητα τα εννιά δέκατα από τους πολέμους, που έγιναν ως τώρα και αυτός ο πόλεμος που σήμερα κρέμεται σαν τρομερή φοβέρα απάνω στην ανθρωπότητα και αν ο Έκτορας είχε δίκιο να πει στον Πάτροκλο το «εις οιωνός άριστος αμύνεσθε περί πατρίς», ποια δικαιολογία είχε ο Αχιλλέας; Τα μάτια της ωραίας Ελένης; Και αν οι Σαλαμινομάχοι είχανε δίκιο από εθνική άποψη αναμέλποντας τον παιάνα: «Ιτε παίδες Ελλήνων, ελευθερούτε πατρίδα», ποιαν εθνική δικαιολογία είχε ο Ξέρξης;
Μα ας μην αναζητήσουμε μακρινά ιστορικά παραδείγματα, ας πάρουμε για ζωντανό παράδειγμα τη σημερινή Ιταλία.
Η Ιταλία έχει συμπληρώσει, με τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο, ολοκληρωτικά την εθνική της ανεξαρτησία, αυτοτέλεια και αυτοκυριαρχία και έχει μπροστά της ελεύτερο το δρόμο για την ανάπτυξη του εθνικού της5391πολιτισμού. Ωστόσο όχι μόνο ταυτόχρονα με την εθνική της ολοκλήρωση άρπαξε και περίλαβε μέσα στο κράτος της λαούς και χώρες, που δεν της ανήκουνε, που δεν έχουνε καμιά εθνολογική, εδαφική και ιστορική σχέση μαζί της, όπως τα Δωδεκάνησα και τη Λιβύη, μα και οργάνωσε, μπορεί να πει κανείς, συνωμοτικά και δολοφονικά, έναν άγριο, ξετσίπωτο, βάρβαρο καταχτητικό πόλεμο ενάντια στην Αβησσυνία, κατασπάραξε, έπνιξε με ασφυξιογόνα αέρια έναν εθνικά ανεξάρτητο λαό κ’ ετοιμάζεται για παρόμοιες εξορμήσεις και προς άλλα μέρη του κόσμου.Ποια εθνική αιτιολογία μπορεί να δικαιώσει έναν τέτοιον πόλεμο; Το imperium αναιρεί την εθνότητα και είναι η πιο τρανή απόδειξη, πως τα πραγματικά αίτια του πολέμου είναι πολύ πιο πέρα από την ιδέα της πατρίδας γενικά και της εθνικής πατρίδας ιδιαίτερα, πως και αυτό το έθνος είναι κατά έσχατο λόγο δημιούργημα μέσα στο οργανωτικό και πνευματικό εποικοδόμημα από αιτίες άλλες, που βρίσκονται σ’ άλλο επίπεδο και το επίπεδο αυτό είναι το οικονομικό. Ο εθνικισμός ξεπερνώντας τον εαυτό του φτάνει στην αυτοαναίρεσή του.
Γι’ αυτό και το υπέρτατο σύνθημα του εθνικισμού «το απόλυτο δικαίωμα των λαών για αυτοδιάθεση», στο στόμα των ιμπεριαλιστών κυβερνητών, μετατρέπεται σ’ ένα κολοσσιαίο ψέμα. Το χρησιμοποιούν εκεί που τους συμφέρει, το καταπατούν εκεί που δεν τους συμφέρει.
Δεκέμβρης 1944,1H Γερμανία σήμερα με σύνθημα το δικαίωμα τούτο ζητάει να διαλύσει το τσεχοσλοβακικό κράτος, να περιλάβει τους Γερμανούς Σουδήτες στο γερμανικό κράτος και ίσως αργότερα και όλους τους άλλους Γερμανούς, που βρίσκονται σε γειτονικά της κράτη, μα ταυτόχρονα ζητάει να της εκχωρηθούν αποικίες, δηλαδή να υποτάξει άλλους λαούς και συνάμα αποβλέπει σε μιαν οικονομική και πολιτική υποδούλωση των εθνών της κεντρικής, της ανατολικής και της νοτιοανατολικής Ευρώπης με τη θεωρία του «ζωτικού χώρου».
H Ιταλία με το στόμα του Μουσολίνι υποστηρίζει τα δίκαια των εθνοτήτων, που είναι προσαρτημένες στο τσεχοσλοβακικό κράτος και ζητάει να γίνει σεβαστό το απόλυτο δικαίωμα των λαών για την αυτοδιάθεσή τους, μα ταυτόχρονα δεν εφαρμόζει την ίδια αρχή στους Έλληνες των Δωδεκανήσων, στους Γερμανούς του Μπρέννερ, στους Γιουγκοσλάβους της Ιστρίας, στους Άραβες της Λιβύης, που δέκα χρόνια πολεμούσαν για την ανεξαρτησία τους και στους Αβησσυνούς, που και σήμερα ακόμα μάχουνται ενάντια στον ξένο καταχτητή και χύνουνε το αίμα τους για τη λευτεριά τους.
Ο σημερινός εθνικισμός λοιπόν, που συμβολίζει στο ιδεολογικό επίπεδο ορισμένη μορφή οικονομικών συμφερόντων και συγκεκριμένα το στάδιο της μετάβασης από τη φεουδαρχική στην καπιταλιστική οικονομία και προπάντων το στάδιο της καπιταλιστικής ανάπτυξης και εκβιομηχάνισης, είναι το ιδεολογικό σύνθημα όχι, όμως, και το ριζικό αίτιο ορισμένης μορφής πολέμων, που μπορούμε να τους χαρακτηρίσουμε σαν εθνικοαπελευθερωτικούς πολέμους, και πολέμους εθνικής συγκέντρωσης.
Δεν αρκεί όμως πια για σύνθημα των ιμπεριαλιστικών πολέμων. Γι’ αυτό πλάθονται τώρα καινούρια συνθήματα απάνω σε καινούριες βάσεις. Αυτά θα τα ιδούμε παρακάτω. Ωστόσο η ανάλυση που κάναμε έδειξε πως και η εθνικιστική άποψη του πολέμου δεν εξηγεί ούτε όλους τους πολέμους, ούτε τ’ αληθινά αίτια και εκείνων των πολέμων, που γίνονται κάτω από εθνικιστικά συνθήματα. Γι’ αυτό και δεν παρέχει καθοδηγητική γραμμή στους λαούς, που θα ήθελαν σήμερα, γνωρίζοντας τα πραγματικά αίτια των πολέμων που έρχονται, να δράσουνε σκόπιμα για την υπερνίκησή τους.

ΠΗΓΗ:https://christostsantis.com/tag/%CE%B7-%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%AD%CE%BC%CE%BF%CF%85/

Δεν υπάρχουν σχόλια: